«Ένα τελευταίο ποτήρι; Αλκοόλ και αντιαλκοολισμός στην Ελλάδα (1870-1940)»

Συνοπτική Περιγραφή της Έρευνας

Η παρούσα μεταδιδακτορική έρευνα έχει ως αντικείμενο τη διάδοση του αλκοόλ και την ανάδυση της έννοιας του αντιαλκοολισμού στην ελληνική κοινωνία. Ως αφετηρία της παίρνει τη δεκαετία του 1870, κατά την οποία η αμπελοκαλλιέργεια πολλαπλασιάζεται θεαματικά στην Ελλάδα, διευρύνεται η συστηματική εγχώρια ποτοποιία και καταγράφεται αύξηση της κατανάλωσης του αλκοόλ. Ως καταληκτικό σημείο η μελέτη έχει τη δεκαετία του 1930, όταν τα κείμενα κατά του αλκοόλ πληθαίνουν και τα επιχειρήματα του σχετικού διαλόγου αποκρυσταλλώνονται.

Σκοπός της έρευνας είναι να καταγράψει την ιστορία των αλκοολούχων ποτών σε μια περίοδο που αυτά διεισδύουν στον δημόσιο χώρο και τις καταναλωτικές συνήθειες, να αναζητήσει τις ποικίλες και συχνά αποκλίνουσες αναπαραστάσεις τους, και να εξερευνήσει το περιεχόμενο, την εμβέλεια, αλλά και τα όρια του αντιαλκοολικού λόγου. Προκειμένου να απαντηθούν τα προαναφερθέντα ερωτήματα, θα επιστρατευτούν μια σειρά από πρωτογενείς πηγές και αρχεία, σε συνεχή διάλογο με την ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία επί του θέματος, ώστε η έρευνα να λάβει υπόψη της τις πιο πρόσφατες μελέτες στο πεδίο του αλκοόλ και των ψυχοδραστικών ουσιών γενικότερα. Μέσα λοιπόν από τη μελέτη πηγών και βιβλιογραφίας, η έρευνα θα αναλύσει την αλληλεπίδραση κρατικού μηχανισμού, δρώντων υποκειμένων και φυσικών ή περιβαλλοντικών συνθηκών στην ανάπτυξη της οινοπαραγωγής και της ποτοποιίας, θα αναζητήσει καθημερινές πρακτικές με πρωταγωνιστή το αλκοόλ στην ελληνική κοινωνία του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, θα περιγράψει μορφές κοινωνικότητας όπου τα προϊόντα ζύμωσης και απόσταξης έπαιζαν καταλυτικό ρόλο, και θα ανιχνεύσει ακαδημαϊκά, εμπορικά και πολιτισμικά δίκτυα τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων.

 

Η έρευνα του κ. Γκοτσίνα ενισχύθηκε οικονομικά από το ΚΕΑΕ με τη χρηματοδότηση από το

 

---

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Πρόγραμμα Ημερίδας 

1η Συνεδρία: Το αλκοόλ στην Ανατολική Μεσόγειο, 19ος-20ός αιώνας
1st Session: Alcohol in Eastern Mediterranean, 19th -20th c.

Συντονιστής / Moderator:
Κωστής Γκοτσίνας (Γαλλική Σχολή Αθηνών – Πανεπιστήμιο Κρήτης / French School at Athens – University of Crete)

Χαιρετισμός εκ μέρους του Κέντρου Έρευνας για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες
Welcome on behalf of the Research Centre for the Humanities

14:30-14:50   Malte Fuhrmann (Leibniz-Zentrum Moderner Orient)
The Drink of a New Generation: Beer Production and Consumption in Late Ottoman Times
Το ποτό μιας νέας γενιάς: Η παραγωγή και η κατανάλωση μπύρας στην ύστερη οθωμανική περίοδο

14:50-15:10   Daniel-Joseph MacArthur-Seal (Hong Kong Baptist University)
States of Drunkenness: Alcohol Consumption in Istanbul under Allied and Ottoman Administrations, 1918-1923
Καταστάσεις μέθης: Η κατανάλωση αλκοόλ στην Κωνσταντινούπολη υπό συμμαχική και οθωμανική διοίκηση, 1918-1923

15:10-15:30   Tryfon Bampilis (Netherlands Institute in Athens)
Practices and Perceptions on Alcoholic Spirits in Greece after the World War 2
Πρακτικές και αντιλήψεις για τα οινοπνευματώδη στην Ελλάδα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

15:30-16:00   Συζήτηση / Discussion

16:00-16:15   Διάλειμμα / Break

 

2η Συνεδρία: Αντιαλκοολικοί λόγοι
2nd Session: Anti-alcohol discourses

Συντονίστρια / Moderator:
Έφη Αβδελά (Πανεπιστήμιο Κρήτης / University of Crete)

16:15-16:35   Ευδοκία Γιαννάτη (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης / Aristotle University of Thessaloniki)
«Το οινόπνευμα υπήρξεν ο φοβερώτερος και πλέον επικίνδυνος εχθρός της γυναικείας ευτυχίας»: ο γυναικείος λόγος κατά του αλκοολισμού. Εφημερίς των Κυριών, 1897-1917
‘Alcohol has been the most dreadful and dangerous enemy of women’s happiness’: Female Discourses against Alcoholism. The Journal ‘Ephimeris ton Kyrion’, 1897-1917

16:35-16:55   Κώστας Παλούκης (Πανεπιστήμιο Κρήτης / University of Crete)
O αντι-αλκοολισμός στο σοσιαλιστικό και κομμουνιστικό κίνημα του ελληνικού μεσοπολέμου
Anti-alcoholism in the Socialist and Communist Movement of the Greek Interwar Years

16:55-17:15   Κωστής Γκοτσίνας (Γαλλική Σχολή Αθηνών – Πανεπιστήμιο Κρήτης / French School at Athens – University of Crete)
«Μύσται του Ασκληπιού» ή «οπαδοί του κερδώου Ερμού»; Οι Έλληνες ψυχίατροι και ο αλκοολισμός στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα
‘Disciples of Asclepius’ or ‘Advocates of Hermes’? Greek Psychiatrists and Alcoholism in early-20th century Greece

17:15-17:45   Συζήτηση / Discussion

17:45-18:00   Διάλειμμα / Break

 

3η Συνεδρία: Καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις του αλκοόλ και του αλκοολισμού
3rd Session: Art representations of alcohol and alcoholism

Συντονιστής / Moderator:
Γιάννης Γιαννιτσιώτης (Πανεπιστήμιο Αιγαίου / University of the Aegean)

18:00-18:20   Νίκος Κοκκομέλης (Ιόνιο Πανεπιστήμιο / Ionian University)
«Ένα ποτηράκι του λικέρ με πίπερμαν και ένα ποτήρι σαμπάνια ανήκουν στην καλή κοινωνική  τάξη των ποτών»: ποιο αλκοόλ για ποια κοινωνία; κατανάλωση, ιδεολογία και ελαφρότητα στο Γκαρσόν ένα ουίσκυ» (1932) του Άγγελου Δόξα
‘A glass of pippermint and a flute of champagne belong to the drinkers’ good social class’: Which Alcohol for Which Society? Consumption, Ideology, and Frivolity in Angelos Doxas’ ‘Garçon, a whiskey’ (1932)

18:20-18:40   Άννα Πούπου (Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο / Hellenic Open University)
Ζαλισμένα πλάνα: σκηνοθετώντας το αλκοόλ και τη μέθη στον ελληνικό κινηματογράφο
Dizzy Shots: Directing Alcohol and Drunkeness in Greek Cinema

18:40-19:00   Γιώργος Ανδρίτσος (Πάντειο Πανεπιστήμιο / Panteion University)
Ο αλκοολισμός στον ελληνικό κινηματογράφο: Η περίπτωση της ταινίας «Ο Μεθύστακας»
Alcoholism in Greek Cinema: The Case of the Film ‘O methystakas’ [The Drunkard]

19:00-19:30  Συζήτηση / Discussion

19:30-20:30  Κλείσιμο της ημερίδας / Closing reception

Επιστημονική επιτροπή: Έφη Αβδελά (Πανεπιστήμιο Κρήτης), Γιάννης Γιαννιτσιώτης (Πανεπιστήμιο Αιγαίου), Κωστής Γκοτσίνας (Γαλλική Σχολή Αθηνών / Πανεπιστήμιο Κρήτης)

---

Πρόγραμμα Ημερίδας (PDF)

Αφίσα Ημερίδας (JPG)

Βιογραφικά Ομιλητών και Περιλήψεις Ανακοινώσεων (PDF)

Τα αποτελέσματα της έρευνας «Ένα τελευταίο ποτήρι; Αλκοόλ και αντιαλκοολισμός στην Ελλάδα (1870-1940)» του Δρ. Κωστή Γκοτσίνα έχουν εκδοθεί
από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη ΚΕΑΕ, στο πλαίσιο της εκδοτικής σειράς PIXELS@humanities και του τεύχους
Αποτελέσματα ερευνών 2028: γνωσιολογία – χώρος – υγεία – ιστορία.

Μπορείτε να διαβάσετε το άρθρο του εδώ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ο Κωστής Γκοτσίνας είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Σπούδασε Ιστορία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στην École des Hautes Études en Sciences Sociales στο Παρίσι, όπου υποστήριξε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα την «τοξικομανία» στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου. Το εαρινό εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους 2016-2017 δίδαξε το μάθημα «Νεότερη Ελληνική Ιστορία (1880-1930» στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ενώ έχει συνεργαστεί με τα ερευνητικά προγράμματα «Open Jerusalem – Opening Jerusalem Archives: for a connected history of ‘Citadinité’ in the Holy City (1840-1940)» και «Entre global et local – L’histoire civile d’une armée oubliée: l’armée d’Orient, 1915-1919». Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν την ιστορία των ψυχοδραστικών ουσιών, τη διαμόρφωση του κράτους και τη δημόσια υγεία, τις παρεκκλίνουσες συμπεριφορές και τις πολιτικές ελέγχου, και γενικότερα την κοινωνική και πολιτισμική ιστορία. Στο πλαίσιο αυτό διεξάγει με την υποστήριξη του Κέντρου Έρευνας για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες τη μεταδιδακτορική έρευνα «Ένα τελευταίο ποτήρι; Αλκοόλ και αντιαλκοολισμός στην Ελλάδα (1870-1940)». Επίσης, συμμετέχει στην ομαδική έρευνα με τίτλο «Για μια ιστορία της σεξουαλικότητας στον ελληνικό 20ό αιώνα: Πρακτικές, λόγοι και ταυτότητες».

 

 

 

• Podcast for “Alcohol flows across cultures: Drinking cultures in transnational and comparative perspective”
  International Research Symposium, St Anne’s College, Oxford, 29–30 June 2016http://www.pulse-project.org/node/642
  
  (Τελευταία Πρόσβαση: 22/03/2018)

 

• Podcast for: “Alcohol, Psychiatry and Society”
  St Anne’s College, Oxford, 29-30 June 2017

  http://www.pulse-project.org/node/670
  
  (Τελευταία Πρόσβαση: 22/03/2018)