Πέμπτες στο ΚΕΑΕ

Δήμητρα Κλαίρη Γιαννίρη | Μουσειολόγος & Cultural Manager – Δρ. Μουσειολογίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ – Ακαδημαϊκή Συνεργάτρια ΚΕΑΕ

«Η αρχαιολογία στην εποχή της Ανθρωπόκαινου: Πώς θα μπορούσε να διαμορφωθεί μία αρχαιολογία της φροντίδας;»

Περίληψη ομιλίας

Στη σημερινή εποχή, η οποία αναφέρεται ως Ανθρωπόκαινος, υπάρχει γενική συναίνεση στον ακαδημαϊκό χώρο ως προς την επιβλαβή ανθρώπινη δραστηριότητα που απειλεί κάθε πτυχή της ζωής στη Γη. Ωστόσο, οι επιστήμονες των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών έχουν εισέλθει πολύ πρόσφατα σε αυτόν τον διάλογο, καθώς συχνά περνά απαρατήρητο ότι δεν είναι μόνο το φυσικό περιβάλλον και η υλική κληρονομιά που επηρεάζονται, αλλά και οι ιδέες, οι αφηγήσεις, οι φαντασιώσεις και τα νοήματα που έχουν οικοδομήσει οι διάφορες κοινότητες γύρω από αυτή την κληρονομιά και το συγκεκριμένο τοπικό περιβάλλον.

Τα προαναφερθέντα γεγονότα εγείρουν μια σειρά από ερωτήματα σχετικά με τον ρόλο της αρχαιολογίας στην εποχή της Ανθρωπόκαινου: Με ποιους τρόπους εμφυτεύεται ο πολιτισμός στο φυσικό περιβάλλον; Πώς οικοδομούνται οι ιδέες, οι αφηγήσεις και τα νοήματα των διαφόρων κοινοτήτων γύρω από το φυσικό τους περιβάλλον; Τι μπορούμε να μάθουμε για τις κοινοτικές οικονομίες του πρόσφατου παρελθόντος, οι οποίες ήταν αυτότροφες και σέβονταν το περιβάλλον; Πώς μπορούμε να μάθουμε ο ένας από τον άλλον; Πώς μπορούμε να φροντίσουμε ο ένας τον άλλον και τον κόσμο μας; Αυτά τα ζητήματα θα συζητηθούν στην παρουσίασή μου, αντλώντας παραδείγματα από εθνογραφικές μελέτες, κατά τις οποίες οι τοπικές κοινότητες προσεγγίστηκαν μέσω της μεθόδου της αρχαιολογικής εθνογραφίας και σε συνεργασία με αρχαιολόγους και καλλιτέχνες.

Βιογραφικό ομιλήτριας

Η Κλαίρη Γιαννίρη είναι ερευνήτρια, μουσειολόγος και διαχειρίστρια πολιτιστικών εκδηλώσεων με υπόβαθρο στην Πολιτιστική Επικοινωνία και Τεχνολογία (Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Λέσβος) και στην Κοινωνική και Πολιτισμική Ανθρωπολογία (Freie Universität, Βερολίνο /Erasmus+). Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στις Μουσειακές Σπουδές από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών), ενώ η διδακτορική της διατριβή στο ίδιο τμήμα επικεντρώθηκε στη Δημόσια Αρχαιολογία των ορεινών και απομακρυσμένων κοινοτήτων. Πρόσφατα υπήρξε επισκέπτρια υποψήφια διδάκτωρ στο Ινστιτούτο Ιστορικής και Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας Ludwig Uhland και μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Προϊστορίας, Πρώιμης Ιστορίας και Μεσαιωνικής Αρχαιολογίας (Eberhard Karls Universität Tübingen). Έχει συμμετάσχει σε πολυάριθμα διεπιστημονικά συνέδρια, σε ερευνητικά προγράμματα και σε αρχαιολογικές ανασκαφές, ως υπεύθυνη για την προσέγγιση της τοπικής κοινότητας. Τα τελευταία χρόνια είναι επικεφαλής του προγράμματος αρχαιολογικής εθνογραφίας στην περιοχή της Ιεράπετρας στην Ανατολική Κρήτη, ενώ κατά τη διάρκεια της συμμετοχής της στο πρόγραμμα START_Create Cultural Change (2018/19) του Robert Bosch Stiftung, οργάνωσε και υλοποίησε ένα βιωματικό αρχαιολογικό φεστιβάλ (ArchaeoLogic) στην ευρύτερη περιοχή. Πέρσι ήταν μεταξύ των τριάντα επιλεγμένων συμμετεχόντων, που πήραν μέρος στο παγκόσμιο World Heritage Young Professionals Forum της UNESCO στη Σαουδική Αραβία και το 2024 επιλέχθηκε ως Ακαδημαϊκή Συνεργάτρια του Κέντρου Έρευνας για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες (ΚΕΑΕ).

Κατεβάστε το πρόγραμμα του σεμιναρίου εδώ. 

Σπύρος Χαιρέτης | Επισκέπτης Λέκτορας, Πανεπιστήμιο του Ντούισμπουργκ-Έσσεν – Μεταδιδακτορικός Ερευνητής, Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων & Πολιτισμού, Πάντειο Πανεπιστήμιο – Ακαδημαϊκός Συνεργάτης ΚΕΑΕ

«Όταν το χιούμορ επαναπολιτικοποιήθηκε: Τηλεοπτικά κείμενα, διασημότητες, και διαδικτυακά ακροατήρια»

Χριστίνα Σακαλή | Διδακτόρισσα Πολιτικής Οικονομίας, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας – Ακαδημαϊκή Συνεργάτρια ΚΕΑΕ

«Χρηματιστικοποίηση της κατοικίας και ο ρόλος του κράτους: Θεσμοί και πρακτικές της χρηματιστικοποίησης στην Ελλάδα της κρίσης»

Δήμητρα Βασιλειάδου | Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κοινωνικής Ιστορίας της ΝΑ Ευρώπης (19ος αιώνας), Πανεπιστήμιο Αιγαίου

 «Δίκαιο, δικαιοσύνη και ‘εγκλήματα κατά των ηθών’ στην Ελλάδα, 1914-1970»

Αλεξάνδρα Καραμούτσιου | Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια – Εντεταλμένη Διδάσκουσα, Τμήμα Μουσικών Σπουδών Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Ακαδημαϊκή Συνεργάτρια ΚΕΑΕ

«Κοινωνική βιωσιμότητα και D.I.Y μουσικές αστικές κοινότητες: Tα αυτοσχέδια μουσικά στούντιο της Θεσσαλονίκης ως εφαλτήριο διεπιστημονικών ιστοριογραφικών προσεγγίσεων»

Μαριτίνα Λεοντσίνη | Διδάκτωρ Νεότερης Ευρωπαϊκής Ιστορίας, ΕΚΠΑ – Εντεταλμένη διδάσκουσα στο Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, ΕΚΠΑ – Ακαδημαϊκή Συνεργάτρια ΚΕΑΕ

«Γυναίκες δημοσιογράφοι στα χρόνια του Risorgimento. Οι μελέτες περίπτωσης της Jessie Mario, της Margaret Fuller και της Cristina Trivulgio di Belgiojoso»

Γιώργος Περτσάς | Διδάκτωρ του τμήματος Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης, ΕΚΠΑ – Ακαδημαϊκός Συνεργάτης ΚΕΑΕ

«Ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός ως Διαδικασία Πλατφορμοποίησης: Εννοιολογικές και Κοινωνικοτεχνικές Διαστάσεις των Ψηφιακών Πλατφορμών»

Όλγα Γκιουλέκα | Marie Sklodowska Curie cofund Fellow (Yufe4postdocs), Πανεπιστήμιο Κύπρου – Ακαδημαϊκή Συνεργάτρια ΚΕΑΕ

«Το ελληνικό έντυπο βιβλίο στην Ισπανία του 16ου και 17ου αιώνα»

Μελίνα Περδικοπούλου | Διδάκτωρ Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΑΠΘ – Ακαδημαϊκή Συνεργάτρια ΚΕΑΕ

«Φιλανθρωπία και Εξουσία: Τα Ιμαρέτ ως Πολιτικά Εργαλεία στην Οθωμανική Αυτοκρατορία»

Βαγγέλης Παπαδημητρόπουλος | Μεταδιδακτορικός Ερευνητής, Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Σχολή Πολιτικών Επιστημών, Πάντειο Πανεπιστήμιο – Ακαδημαϊκός Συνεργάτης ΚΕΑΕ

«Το μοντέλο του ανοικτού συνεργατισμού»

Στέλιος Λεκάκης | Ερευνητής Α’, Centre for Landscape, Newcastle University
«Πέρα από το ιδιωτικό και το δημόσιο: Το μνημείο ως κοινό αγαθό»

Συζητητές
Δημήτρης Πέττας | Μεταδιδακτορικός Ερευνητής, Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Μάρθα Μιχαηλίδου | Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Συντονισμός συζήτησης
Άντα Διάλλα | Καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ευρωπαϊκής Ιστορίας, ΑΣΚΤ | Πρόεδρος ΔΣ ΚΕΑΕ

Περίληψη Ομιλίας

Στο πλαίσιο της οικονομικής ύφεσης και του επαναπροσδιορισμού των κοινωνικών και πολιτικών προτεραιοτήτων στην Ελλάδα και την Ευρώπη, βλέπουμε τα τελευταία χρόνια μια αυξανόμενη συζήτηση για οικονομικά αποδοτικά πολιτιστικά προϊόντα και ένα σύνολο προτάσεων για τη βιωσιμότητά τους με οικονομικούς όρους. Πίσω τους διακρίνεται η πανταχού παρούσα ρητορική της «αδυναμίας των δημοσίων φορέων για αποδοτική διαχείριση» και η κατεπείγουσα «ανάγκη υποστήριξης της ανταγωνιστικότητας και της επιχειρηματικότητας για την αξιοποίηση του πολιτιστικού κεφαλαίου» προς όφελος των εθνικών οικονομιών και συνεκδοχικά των πολιτών.

Αυτές οι συζητήσεις μπορούν εύκολα να συσχετιστούν με διάφορες απόπειρες περαιτέρω περίφραξης αγαθών της δημόσιας/κοινής σφαίρας, όπως του διαδικτύου, φυσικών πόρων (νερό), του αστικού χώρου (πλατείες) και του χώρου της υπαίθρου (παραλίες). Απέναντι στέκονται κοινωνικά κινήματα για την προστασία αυτών των δημόσιων/κοινών αγαθών που συνδέονται με πολιτικές δράσεις με κέντρα το έμφυλο ζήτημα, τον αντιφασισμό και την οικολογία, απαιτώντας την προστασία και την επιστροφή των αγαθών στους δικαιούχους τους, τους πολίτες.

Σε αυτό το πλαίσιο, θα συζητήσουμε τις δυνατότητες και τη δυναμική της τοποθέτησης της πολιτιστικής κληρονομιάς στη σφαίρα των κοινών στην Ελλάδα, εξετάζοντάς την ως κοινό αγαθό (Common Pool Resource) και προοδευτικά ως Κοινό (Common). Σκοπός μας είναι η οριοθέτηση μιας νέας γλώσσας για το μνημείο, το μουσείο και το τοπίο που θα υπερβαίνει την εθνική περίφραξη και θα εκπληρώνει την ουσία του πολιτιστικού αγαθού.

Βιογραφικό Ομιλητή

Ο Στέλιος Λεκάκης σπούδασε κλασική αρχαιολογία και διαχείριση πολιτιστικής κληρονομιάς στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο University College London. Είναι ερευνητής (α’ βαθμίδας) στο Πανεπιστήμιο του Newcastle (αρχαιολογία, χαρακτηρισμός, πρόσληψη & διαχείριση του πολιτιστικού τοπίου) και διδάσκει Πολιτική Οικονομία και Πολιτιστική Διαχείριση στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Συνεργάζεται με ΜΚΟ (ιδρυτικό μέλος της MONUMENTA) και Πανεπιστήμια ως Σύμβουλος Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ιδιαίτερα σε προγράμματα συμμετοχικών στρατηγικών διαχείρισης και πολιτιστικής πληροφορικής. Γράφει για τα νησιωτικά τοπία, το πολιτικό στην αρχαιολογία και τα κοινά στη διαχείριση μνημείων. Eίναι δημιουργικός διευθυντής της εταιρείας Mazomos Landscape and Heritage Consultants με έδρα το Βέλγιο. Στον ελεύθερο χρόνο του γράφει κείμενα για το θέατρο και αναζητά σκόρπιες μικρές αλήθειες.

Κατεβάστε το πρόγραμμα του σεμιναρίου της Πέμπτης 29 Φεβρουαρίου, εδώ.

Δείτε το βίντεο του σεμιναρίου εδώ.

Μπορείτε να δείτε την παρουσίαση PowerPoint εδώ.

Άννα Καρακατσούλη | Καθηγήτρια, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Αθηνών
«Βιβλίο και άκρα δεξιά στην Ελλάδα μετά το 1974: Μια στρατευμένη και προστατευμένη αγορά»

Συζητητές
Ρόζα Βασιλάκη | Δρ. Ιστορίας, École des Hautes Études en Sciences Sociales | Δρ. Κοινωνιολογίας, University of Bristol
Γιώργος Σουβλής | Δρ. Ιστορίας και Πολιτισμού, Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Φλωρεντίας

Συντονισμός συζήτησης
Αθηνά Μποζίκα | Υποψήφια Διδάκτορας Ιστορίας του Βιβλίου, Φιλοσοφική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών | Ερευνήτρια ΚΕΑΕ

Περίληψη Ομιλίας

Η εκδοτική παραγωγή είναι ένας προνομιακός δείκτης της κυκλοφορίας και ανταλλαγής των ιδεών, ιδιαίτερα όταν οι εκδότες που εξετάζονται είναι στρατευμένοι ιδεολογικά και λειτουργούν με μαχητικούς όρους, αντίθετα από τους κατεστημένους εμπορικούς εκδότες. Το ζήτημα της διάχυσης και κανονικοποίησης των ακροδεξιών αντιλήψεων καθίσταται καίριο καθώς παρατηρείται πλέον μια σημαντική μεταβολή στον τρόπο δράσης των αντίστοιχων κομμάτων και οργανώσεων. Η αντιπαράθεση μεταφέρεται στο πεδίο της ταυτότητας και οι απροκάλυπτα ρατσιστικές θέσεις αντικαθίστανται από τον λόγο περί «πολιτισμικής διαφοράς» και «διαφύλαξης της ευρωπαϊκής ταυτότητας».

Θα παρουσιάσουμε τους εκδοτικούς διαύλους έντυπης παραγωγής που χρησιμοποιεί ο ελληνικός ακροδεξιός και εθνικιστικός χώρος μετά το 1974, προκειμένου να διακινήσει τις ιδέες και αντιλήψεις του, να δημιουργήσει ένα συνεκτικό πολιτικό αφήγημα και να προωθήσει τις επιδιώξεις του για πολιτισμική –και όχι μόνο– ηγεμονία. Θα δείξουμε πώς συγκροτείται ένα διακριτό εκδοτικό πεδίο και θα επιχειρήσουμε μια τυπολογία του ακροδεξιού και τους εθνικιστικού χώρου με βάση τις εκδοτικές στρατηγικές που διαπιστώσαμε.

Βιογραφικό Ομιλήτριας

Η Άννα Καρακατσούλη είναι Καθηγήτρια στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθύντρια του Εργαστηρίου Ιστορίας του Βιβλίου. Ασχολείται με ζητήματα της ιστορίας της διανόησης και του βιβλίου, της διακίνησης των ιδεών στον ευρωπαϊκό χώρο, κυρίως κατά τους 19ο-20ο αι., και της ιστορίας της αποικιοκρατίας.

Κατεβάστε το πρόγραμμα του σεμιναρίου της Πέμπτης 28 Μαρτίου, εδώ.

Δείτε το βίντεο του σεμιναρίου εδώ.

Άννα Παπαέτη | Επιστημονική Υπεύθυνη ERC MUTE, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
«Ακρόαση και η ηθική της μαρτυρίας»

Συζητητές
Πάνος Πανόπουλος | Αναπληρωτής Καθηγητής Ανθρωπολογίας της Μουσικής και του Χορού, Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Δρ. Παυσανίας Καραθανάσης | Ερευνητής, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Συντονισμός συζήτησης
Κέλλυ Λινάρδου | Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης του Βυζαντίου και του Δυτικού Μεσαίωνα, ΑΣΚΤ | Μέλος ΔΣ ΚΕΑΕ

Περίληψη Ομιλίας

Η ανακοίνωση πραγματεύεται ζητήματα που αφορούν την ακρόαση σε σχέση με τα τραύματα της σύγχρονης Κυπριακής ιστορίας και τον πολυετή διαχωρισμό του νησιού μετά την Τουρκική εισβολή (1974), διερευνώντας το πώς αυτά έχουν αποτυπωθεί με ηχητικά και ακουστικά μέσα από το ραδιόφωνο. Επικεντρώνεται σε δύο ραδιοφωνικά προγράμματα: στα «Μηνύματα προς τους εγκλωβισμένους» στο πρώτο πρόγραμμα του κρατικού ραδιοφώνου του ΡΙΚ (1974-2003) και στην εκπομπή «Peace Garden» στον ελληνοκυπριακό ραδιοφωνικό σταθμό ΑΣΤΡΑ (1999-2003) με παρουσιάστρια την Τουρκοκύπρια ποιήτρια και συγγραφέα Neşe Yaşın – το πρόγραμμα αυτό έφερε για πρώτη φορά σε επαφή ακροάτριες από τα δύο μέρη του νησιού. Η ανακοίνωση εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο το ραδιόφωνο και η ακρόαση λειτούργησαν δυνητικά ως ένας χώρος και ως μια διαδικασία διάρρηξης των τετελεσμένων της πράσινης γραμμής, υπονομεύοντας την αποσιώπηση των ιστοριών και των φωνών που επέβαλε ο διαχωρισμός του νησιού. Υποστηρίζει τον ρόλο της ακρόασης στη διαδικασία συμφιλίωσης αλλά και σε μια ηθική της μαρτυρίας, θέτοντας τα εξής ερωτήματα: Πώς αφουγκραζόμαστε και πώς αποκρινόμαστε σε τραυματικές μαρτυρίες που μιλούν για πολιτική βία ακόμα και όταν αυτές είναι αντίθετες με τα δικά μας βιώματα ή μνήμες; Πώς αποκρινόμαστε σε μαρτυρίες στις οποίες οι πληροφορήτριές μας είναι θύματα αλλά και θύτες μαζί;

Βιογραφικό Ομιλήτριας

Η Άννα Παπαέτη είναι επιστημονική υπεύθυνη του ερευνητικού προγράμματος ERC Consolidator Grant MUTE – Ηχοτοπία του τραύματος: μουσική, ήχος και η ηθική της μαρτυρίας (Horizon 2020) στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. H έρευνά της εξετάζει το πλέγμα της μουσικής, του ήχου, της βίας και του τραύματος καθώς και τις διασταυρώσεις της πολιτικής, της ηθικής και της αισθητικής. Έχει τελέσει μεταδιδακτορική ερευνήτρια «Μαρία Σκλοντόφσκα Κιουρί» στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν (2011–2014, FP7) και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο (2017–2019, Horizon 2020). Η έρευνά της έχει επίσης υποστηριχθεί από τη Γερμανική Υπηρεσία Ακαδημαϊκών Ανταλλαγών (DAAD), το Ίδρυμα Ωνάση και το Κέντρο Έρευνας Ανθρωπιστικών Επιστημών (ΚΕΑΕ). Ως καλλιτέχνις μεταπλάθει την έρευνά της σε έργα που βασίζονται στο κείμενο και τον ήχο.

Κατεβάστε το πρόγραμμα του σεμιναρίου της Πέμπτης 25 Απριλίου, εδώ.

Yusuf Ziya Karabiçak | American School of Classical Studies at Athens
“The Ottoman Counter Revolution: The Patriarchate of Constantinople and Governance in Ottoman Europe, 1768-1828”

(Η ομιλία θα πραγματοποιηθεί στα αγγλικά)

Discussants

Kostas Gavroglu | Emeritus Professor of History of Science, University of Athens
Eleni Gara | Associate Professor of Ottoman History, University of the Aegean

Summary

The Ottoman-Russian War of 1768-1774 made alternatives to Ottoman power visible to the inhabitants of Ottoman Europe. In addition to the complete domination of the Russian armies, the fact of Russian occupation, administration, or mere presence in parts of the empire from Moldavia and Wallachia to the Morea, from Montenegro to the Aegean Islands, made it possible to imagine new futures outside of the empire. Growing imperial rivalries that brought the Ottomans into conflict with the Russians, Austrians, French, and even the British, the constant state of war, and the spread of new ideologies forced the Ottoman government to seek solutions that would ensure the continuity of the empire in this age of revolutions.

This paper argues that the Patriarchate of Constantinople was the main instrument through which the Ottoman Empire attempted to control the growing challenges to its dominance. Ottoman ministers were aware of the danger of revolution throughout this period and their alliance with the Patriarchate shaped the Ottoman counterrevolution. Drawing on Ottoman Turkish and Greek sources, I will show the emergence of an alliance between the Sublime Porte and the Patriarchate with the common goal of containing local elites, revolutionary rhetoric, and the influence of rival empires.

Lecturer’s CV

Yusuf Ziya Karabiçak has completed his PhD thesis titled “Local Patriots and Ecumenical Ottomans: The Orthodox Patriarchate of Constantinople in the Ottoman Configuration of Power, 1768-1828” at McGill University and EHESS. He is a historian of the Ottoman Empire, focusing on questions of state formation, religion, diplomacy, patriotism, and revolution from an Ottoman (Muslim and Orthodox) perspective. He is currently a Senior Research Member at the American School of Classical Studies at Athens.

Κατεβάστε το πρόγραμμα του σεμιναρίου της Πέμπτης 23 Μαΐου, εδώ.